Het wat stroeve huwelijk tussen podcastmakers en de NPO
Gisteren in de IJzaal van de Tolhuistuin 'Een middag over knelpunten en perspectief in het audiolandschap' georganiseerd door DDG en Podcastnetwerk.
De sprekers van de middag waren:
Randy Vermeulen (SCHIK/Slowpony)
Maarten Treurniet (Dutch Directors Guild)
Maya Schepers (NPO-fonds)
Mina Etemad introduceerde het drietal en voelde ze aan de tand.
Zelfstandig zonder NPO-fonds
Randy Vermeulen hield een betoog over hoe hij de afgelopen jaren als producent slash eindredacteur heeft gezocht naar manieren om zonder het NPO-fonds een podcast te kunnen financieren. Het is ‘m gelukt want die podcast, De Erfenis, komt in november dit jaar uit.
Waarom zonder NPO-fonds, buiten een omroep om? Omdat volgens Randy de omroep de rechten van de makers afpakt met als resultaat dat de makers weinig tot niets met hun productie kunnen doen als de boel eenmaal is afgeleverd aan de omroep. Als de podcast bijvoorbeeld verfilmd wordt dan pis je financieel flink naast de pot. En als de podcast herhaald wordt bij bijvoorbeeld een andere zender dan ontvang je daar geen geld voor. Dat is mij persoonlijk ook een paar maal overkomen.
De NPO geeft geen toegang tot de RSS-feed waardoor een eventueel vervolg of opvolger niet via dezelfde feed bekendgemaakt kan worden. Je zult dus opnieuw de luisteraars moeten zien te bereiken. Op die manier kun je minder goed een band opbouwen met het publiek. Binnen de NPO geldt dit overigens gelukkig wel. Zodoende kon de trailer van De zwembadclub (NTR) aangekondigd worden in de feed van De Deventer Mediazaak (VPRO).
Leestip: Randy heeft een paar jaar geleden een paar stukken voor de nieuwsbrief van Lieven geschreven over de geldzorgen van podcasters. Lees bijvoorbeeld:
Het is Randy en co nu dus gelukt om een podcast te maken buiten de NPO om. Daarbij heeft hij fondsen weten te werven die hen de vrijheid gaf om daarnaast ook te experimenteren met aanvullenden inkomsten, zoals advertenties, Vriend Van De Show-lidmaatschappen en eventuele (toekomstige) abonnementsvormen. Maar eerst zijn Randy en de dames van SCHIK voornemens om een publiek op te bouwen. De podcast zal dus in eerste instantie overal gratis te beluisteren zijn.
Wat dat betreft was Randy het wel eens dat het grote voordeel van de NPO is: het zet de sluis naar het grote publiek volledig open. Dat is zeker zo, maar de tijden zijn ook veranderd, denk ik dan, zo leren de toplijstjes op Apple Podcasts en Spotify mij. Populaire podcasts die onder de vlag van de NPO vallen vind je in de hoge regionen terug maar ook podcasts die onder de vlag vallen van nieuwsmedia/kranten en productiebedrijven zoals bijvoorbeeld Tony Media, BNR, streamy.audio, Podimo en Dag en Nachtmedia zijn daar te vinden.
Dat de NPO concurrentie heeft gekregen is ronduit gezond te noemen. Podcasts die middels de pod pot van het NPO-fonds tot stand komen zijn louter verhalende podcasts, want dit is een vereiste van het fonds. Op dat vlak schieten commerciële productiebedrijven vaak tekort omdat er aan verhalende podcasts minder geld te verdienen valt (want: kostbaar om te maken) en gaat men voor veilig: chatcasts en/of geneuzel podcasts met bekende Nederlanders.
Een ander voordeel van de NPO is dat het de kwaliteit van de producties zorgvuldig afweegt. Dit resulteert in zware tijdrovende procedures alvorens het NPO-fonds een deel van de taart naar de maker zal schuiven. Hier kom ik later nog uitgebreid op terug.
De podcaster als regisseur?
Maarten Treurniet van DDG (Dutch Directors Guild) begon zijn betoog met een dwingend advies dat wij podcasters, voor diegenen die eigen producties maken, ons regisseur noemen want dat is binnen de NPO de gebruikelijke term.
Ook vertelde hij hoe het DDG bezig is om tot een minimum standaardprijs voor regisseurs te komen. De oude prijs die men hanteerde bleek na onderzoek niet gestoeld te zijn op bestuurlijke afspraken maar was gebaseerd op gebakken lucht en een kwestie van napraten. Zo kwam men dus tot bodemprijzen die nergens op gestoeld waren.
Dat balletje was gaan rollen toen documentairemaker Monique Nolte, bekend van de documentaire Het beste voor Kees, verklaarde dat ze de opvolger ervan aan de streamingdienst Videoland (eigendom van RTL) verkocht had. De NPO de rug toekeren was volgens haar een logische stap want:
NRC vroeg Nolte hoe dat zo gekomen is. „Als maker binnen het publieke bestel kan je niet leven van het maken van documentaires”, zegt Nolte. „Voor Het beste voor Kees heb ik omgerekend een uurloon ontvangen dat lager is dan het minimumloon, in totaal 25.000 euro salaris voor zeven jaar werk.”
Nolte ontving veel felicitaties met het succes van Het beste voor Kees. „Ze dachten dat ik er goed aan verdiende. Maar het voelde voor mij niet als een succes, want ik kon mijn rekeningen niet betalen. Daarom heb ik ervoor gekozen mijn nieuwe films NIKKI en Kees vliegt uit niet via de reguliere weg van het NPO Fonds te maken, maar in eigen beheer.”
En zo belandde haar nieuwe film over Kees Momma uiteindelijk bij Videoland, net als haar film NIKKI, over een meisje met een verslaafde moeder en afwezige vader. Het platform van RTL wilde ook graag Het beste voor Kees kunnen streamen, tot ongenoegen van KRO-NCRV. De omroep wist dat te verhinderen door een kort geding aan te spannen tegen Videoland. Uiteindelijk werd in een schikking afgesproken dat Videoland het eerste deel van de Kees-saga niet zal vertonen.
De tarieven voor regisseurs liggen zelfs lager dan die voor camera- en geluidsmensen en editors:
De dagprijs voor regisseurs is al in geen tijden gestegen, ondanks de inflatie. Dat leidt tot de vreemde situatie dat de regisseur vaak een lager dagloon verdient dan de camera- en geluidsmensen en editors.
Kritiek op de podcastregeling
In het begin van het gesprek met Maya Schepers (NPO-fonds) kwam naar voren dat het fonds dit jaar veel minder aanvragen gehad heeft dan verwacht. Kortom: geld blijft ongebruikt in de pot achter. Naar de reden kunnen we gissen maar duidelijk is dat klaarblijkelijk niet elke podcastermaker staat te springen om een aanvraag bij het NPO-fonds te doen.
Wie dat wél wil zal allereerst interesse moeten zien te kweken bij een omroep. Als die interesse er is dan kan een aanvraag worden ingediend bij het NPO-fonds. Veel van de aanwezige podcastmakers klaagden over het enorme gedoe met dat fonds. Het kost vaak maanden werk en dat werk wordt niet vergoed. Met een afwijzing vaak als resultaat. Of je een naam hebt opgebouwd met eerdere producties doet er nauwelijks toe. En men wordt gevraagd om allerlei details over de podcast kenbaar te maken die je als maker op dat moment vaak nog niet weet. Het maken van een verhalende podcast is immers vaak een zoektocht. En het kenmerk van een zoektocht is dus dat je de uitkomst niet goed kunt voorspellen.
Maya gaf aan dat het daarom slim is om soms eerst een ontwikkelingssubsidie aan te vragen bij het NPO-fonds. Dan krijg je geld voor het uitzoekwerk om tot een goed concept te komen. Alleen om die ontwikkelingssubsidie te kunnen aanvragen heb je ook tijd nodig. En die tijd wordt niet vergoed. Dat vraagt dus om een versimpeling van het aanvragen van een ontwikkelingssubsidie. Ik begreep dat daaraan gewerkt wordt. Maximaal twee A4-tjes, dat is het idee.
Dat de NPO hele zware eisen stelt is ook logisch. De NPO wordt betaald uit publieke middelen en dus moet dat geld niet zomaar aan elke Hollander met een burgerservicenummer en een audiorecorder worden verstrekt.
Maar goed, de huidige situatie is verre van ideaal te noemen. Om kort te gaan: de aanvraag moet eenvoudiger. Anders blijft de pot bij het NPO-fonds dus leeg.
Dat punt is gisteren wel gemaakt. Ben benieuwd of de NPO er ook gehoor aan gaat geven.
Het BTW-gat voor podcastmakers
Mijn collega Annegriet Wietsma (check onze podcast De zwembadclub) maakte gisteren een heel goed punt. Annegriet komt uit de audiovisuele hoek en draait al heel wat jaartjes mee. Zodoende bracht ze naar voren dat het vreemd is dat wij als podcastmakers BTW-plichtig zijn terwijl de omroep dat niet is. Zodoende zijn onze inkomsten als makers exclusief BTW terwijl voor de omroep de BTW kosten zijn die niet via de voorbelasting teruggevorderd kunnen worden.
Volgens Annegriet zou het beter zijn om bijvoorbeeld aan het NPO-fonds te factureren in plaats van aan de omroep, zoals nu het geval is, als het NPO-fonds wel de BTW zou kunnen terugvorderen via de voorbelasting. Op die manier zou namelijk het subsidiebedrag dan direct met 21% omhoog kunnen!
Ik heb vandaag met Annegriet gebeld om de kwestie helder te krijgen. Ze vertelde mij dat dit nadeel alleen voor podcastmakers geldt. Voor audiovisuele producties hebben de omroepen namelijk een potje om het BTW-gat mee af te dekken. Maar voor podcasting is dat er niet en vallen de inkomsten dus sowieso 21% lager uit.
De oplossing is heel simpel: audiovisuele makers en podcastmakers moeten gelijkwaardige behandeld worden. Kom op met die pod pot!
Tot zover. Uw dienaar in de podcastenarij,
Marco Raaphorst
podcaster (montage, sound design, muziekcompositie, regie)
marcoraaphorst.nl
06 45 49 2000
UPDATE (16 nov 2023): Jeanne Geerken deed een interview met de Audiocollectief Schik voor NRC - Podcastmakers Schik kritisch op NPO: ‘We kunnen niet meer werken onder jullie voorwaarden’ Ook een reactie van Maya Schepers van het NPO Fonds is hieraan toegevoegd:
Maya Schepers, secretaris Audio van het NPO-fonds, reageert op de kritiek van de podcastmakers: „Het is begrijpelijk, maar ook jammer dat Schik op dit moment deze keuze heeft gemaakt. Sinds dit jaar is het NPO-fonds geïntegreerd binnen de directie video en audio van NPO, de werkwijze met onafhankelijke commissieleden is hetzelfde gebleven. Met deze verandering kunnen we de aanvraagregelingen meer toespitsen op de specifieke wensen van audiomakers.”
„De eerdergenoemde dagprijs is losgelaten voor alle genres van het NPO-fonds: de omroep of producent mag deze zelf bepalen. Ook hanteren we geen maximale lengte meer, omdat we merken dat er veel vraag is naar series met meer en langere afleveringen. Wat betreft het behoud van rechten over een podcast: daar kan het NPO-fonds niets aan veranderen, die liggen bij de omroepen.”
duim omhoog